Airiños, airiños, aires
Airiños, airiños, aires,
airiños da miña terra,
airiños, airiños, aires,
airiños levaime a ela.
Sin ela vivir non podo,
non podo vivir contenta,
que a donde queira que vaia
cróbeme unha sombra espesa.
Cróbeme unha espesa nube
tal preñada de tormentas,
tal de soidás preñada
que a miña vida envenena.
Levaime, levaime, airiños,
como unha folliña seca,
que seca tamén me puxo
a callentura que queima.
¡Ay! si non me levás pronto,
airiños da miña terra,
si non me levás, airiños,
quisais xa non me conesan,
que a frebe que de min come
vaime consumindo lenta,
e no meu corazonciño
tamén traidora se ceiba.
[…]
Levaime, levaime, airiños,
levaime a donde espera
unha nai, que por min chora,
un pai que sin min n´alenta,
un irman por quen daría
a sangue das miñas venas,
e un amoriño, a quen alma
e vida prometera.
Si pronto non me levades
¡ay! morrerei de tristeza,
soia, nunha terra estraña
donde estraña me alomean,
donde todo canto, miro,
todo me dice ¡Estranxeira!
¡Ay! miña probe casiña!
¡Ay! miña vaca vermella,
años que balás nos montes
pombas qu´arrulás nas eiras,
mozas que atruxás bailando
redobre das castañetas,
[…]
¡Ai! quen fora paxariño
de leves alas lixeiras
¡Ai! con que prisa voara
toliña de tan contenta,
para cantar á alborada
nos campos da miña terra!
Agora mesmo partira,
partira como unha frecha,
sin medo as sombras da noite,
sin medo a noite negra;
e que chovera ou ventara,
e que ventara ou chovera,
voaría, voaría
hasta que alcansase a vela.
Pero non son paxariño
e irei morrendo de pena,
xa en lagrimas convertida,
xa en sospiriños desfeita.
[…]
Non permitás que aquí morra,
airiños da miña terra,
que inda penso que de morta
hei de sospirar por ela.
Aínda penso, airiños, aires,
que dimpois de morta sea
e aló polo campo santo,
donde enterrada me teñan,
pasés na calada noite
runxindo antre a folla seca,
ou murmurando medrosos
antre as brancas calaveras;
inda dimpois de mortiña,
airiños da miña terra,
Heivos de berrar: “ ¡Airiños,
airiños, levaime a ela!
Ejekat, ejejekatzitzin
Ejejekat, ejejekatzitzin,
ejejekat pal ne nutal,
ejejekat, ejejekatzitzin,
shinechwikakan ka nukal!
Ninemi wejka wan te weli,
te weli ninejmachnemi,
se mishti tzukultik nechtzakwa
ka nujme ninejnemi.
Nechtzakwa se tzukultik mishti
utztituk iwan shupan,
utzituk wan yulkukulis,
nechkukua, nichuka nichuka.
Shinechwikakan ejejekat,
ken se iswat waktuk,
ka ne tutunka ne nechtatia
kiunisan yaja nechwatztuk.
Ay! su nemanha tes’ nechwikat,
ejejekat pal ne nutal,
ejejekat, su tes’ nechwikat,
anka tea nechishmatit,
ka ne tutunka ne nechkwa nemi
nechtatia, nechtamia,
wan ijtik ne nuyultzin
tata hasta nechpata.
[…]
Shinechwikakan, ejejekat,
shinechwikakan ne kan nechchiat
ne nunan ká nupanpa chuka,
nuteku ne nupanpa ijiumiki,
nuikaw ká muchi ne esti
pal nuweyka nikmakaskia,
wan se ká ne niktasujta
wan iwan nitemakak nualmaj.
Su nemanha te annechwikat
ay! niaw nimiki
nusel, tik tepal tal,
kan nechilwiat: wejka walajtuk,
wan muchi tay nikita
nechnutza: Wejka walajtuk!
Ay! ne nukal chikitik!
Ay! nuwakash chiltik!
Takwalmet pak tepet,
wijwilut tik tenkal,
wan kwak tatzutzunat
siwapipil mijtutiat!
[…]
Ay! Se tutut nimuchiwaskia
wan ajajkatik ejtapal,
ay! nipataniskia,
nimutaluskia, nipajpakiskia,
pal nitakwika ka tapuyawa
tik ne mijmil pal nutal!
A’n kia nikisaskia,
nikisaskia ken se mit,
te nechmutiat ejekawyu,
nian ne tayua tiltik;
te nimajmawi melka wetzi
at nian n’ ejekat kipitza,
nipatani, nipataniskia
hasta niajsi nikita.
Melka uni, tesu nitutut
wan niaw nimiki wan penaj,
semaya nichuka, nichuka,
maya nijiumiki, niaw nimiki.
[…]
Ma’ shinechajkawakan nimiki,
ejejekatzitzin pal ne nutal,
ka nikmati ka melka niu-nimiki,
uksenpa niu-nijiumiki.
Nikmatiaya, ejejekatzitzin,
ka kwak niu-nitami nimiki
wan ikuni nechpiasket
itan tal tik ne panteon,
anyawit panut tajkuyua,
yaw-paparaka ne waktuk iswat
o pupulukat pal tamutiat
ijtik ijistak tzuntekumat;
wan kwakuni, melka naja nimiktuka,
ejejekat pal ne nutal,
niaw nitzajtzi: “Ejejekatzitzin,
ejejekat, shinechwikakan ka nukal!”
TRADUCIÓN AO NAWAT DE ALAN R. KING
O nawat é unha lingua indíxena falada no Salvador
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DESCARGAR CARTEL-POEMA
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .